DT vakcina je bakterijsko cjepivo/vakcina protiv difterije i tetanusa koja se daje osobama starijim od 18 godina, a može se davati i djeci starosne dobi iznad 6 godina u svrhu docjepljivanja.

Sada se koristi vakcina Imovax DT Adult proizvođača Sanofi Pasteur, a do prije nekoliko godina se koristila i vakcina Instituta Torlak. Međutim, Agencija za lijekove je zabranila proizvode Torlaka, te su se zdravsttvene institucije kod nas prebacile na Sanofijevu vakcinu.

Indicirana je kao vakcina za rutinsku dodatnu vakcinaciju (“booster” doza) protiv difterije i tetanusa. Sadržaj toksoida difterije se smanjuje za jednu desetinu od normalne doze kako bi se rizici od ozbiljnih reakcija preosjetljivosti smanjili na minimum. Koristi se i za primovakcinaciju, ali i kao profilaksa nakon izlaganja patogenu uslijed nastanka rana podložnih tetanusu ukoliko je potrebna dodatna injekcija protiv difterije (postekspozicijska vakcinacija).

Inače, vakcinacija nakon rana u svrhu profilakse tetanusa se vrši vakcinom Tetavax proizvođača Sanofi Pasteur.

Cjepivo DT: primjena

Obzirom na adsorbirajuću prirodu vakcine, preporučuje se primjena vakcine intramuskularno (IM) u cilju
smanjenja lokalnih reakcija na minimum. Preporučena mjesta davanja vakcine su anterolateralna strana bedra ili ruka.

DT vakcina/cjepivo doziranje:

Za rutinsku dodatnu vakcinaciju/cijepljenje preporučuje se jedna doza od 0.5 ml svakih 10 godina.
Za primarnu vakcinaciju preporučuju se 3 uzastopne doze od po 0.5 ml koje se primaju u mjesečnim intervalima.

Kod postekspozicijske vakcinacije, doziranje ovisi o veličini povrede, ali naglašavamo, ta vakcinacija se uglavnom radi vakcinom koja sadrži samo toksiod tetanusa (Tetavax Sanofi Pasteur).

Sastav DT vakcine

Aktivne supstance: jedna doza od 0,5 ml sadrži: toksoid difterije (≥ 2 i.j.), toksoid tetanusa (≥ 20 i.j.)
adsorbirani na aluminijum-hidroksidu, hidratnom (0,6 mg Al3+)

Pomoćne supstance:
Pufer otopina sadrži natrij hlorid, dinatrij fosfat dihidrat, monokalij fosfat i voda za injekcije.

Kontraindikacije za cjepivo

  • preosjetljivost na neke od aktivnih ili pomoćnih supstanci, na formaldehid (koji može biti prisutan u tragovima zbog njegove upotrebe tokom proizvodnog procesa);
  • vakcinaciju treba odložiti u slučaju groznice (visoke temperature), akutne bolesti, posebno kada jeu pitanju infektivni uzročnik ili ako je prouzrokovana hroničnom progresivnom bolešću, izuzev ukoliko je vakcinacija apsolutno indicirana, tj. ako se radi o smrtonosnom riziku od tetanusu podložne rane;
  • reakcija preosjetljivosti ili neurološki poremećaj nakon prethodne injekcije vakcine.

Vakcinacije osoba s imunodeficijencijom ovom vakcinom

Treba imati na umu da imunosupresivna terapija ili imunodeficijentno stanje mogu dovesti do smanjenog imunološkog odgovora na vakcine inače. Zbog toga se preporučuje da se sačeka do kraja terapije prije vakcinisanja ili da se utvrdi da je pacijent dobro zaštićen. Međutim, vakcinisanje pacijenata sa hroničnom imunodeficijencijom, kao što je HIV infekcija, se svakako preporučuje ukoliko osnovna bolest omogućava odgovor antitijelima, pa makar
imuni odgovor bio i ograničen.

Guillain-Barre sindrom i DT vakcina

Ukoliko je dolazilo do pojave Guillain-Barre sindroma ili brahijalnog neuritisa nakon primanja prethodne
vakcine koja sadrži toksoid tetanusa, odluka o davanju bilo kakve vakcine koja sadrži toksoid tetanus bi
trebalo da bude zasnovana na pažljivom razmatranju potencijalnih koristi i mogućih rizika za pacijenta.
Vakcinacija je obično opravdana kada su rasporedi primarnih imunizacija nekompletni (tj., primljeno je
manje od tri doze).

Vakcinacija DT vakcinom u trudnoći

Nema opisanih neželjenih reakcija ili teratogenog dejstva na plod i ova vakcina/cjepivo se smatra sigurnom u trudnoći, čak prepručenom. Još bolja mogućnost jeste da trudnica primi DTaP vakcinu koja će dijete zaštiti i od velikog kašlja.

Nuspojave

Tačna učestalost pojavljivanja nuspojava se ne može precizno izračunati, a zasnovano na prijavljivanju nuspojava, primjećene su sljedeće: limfadenopatija (uvećanje limfnih čvorova), slabost i cefalalgija (glavobolja). Od imuoloških promjena prijavljene su srednje jake reakcije preosjetljivosti kao što su edem lica, angioedem, Quincke-ov edem i anafilaktičke reakcije.
Od vaskularnih poremećaja prijavljena je hipertenzija. Kao nuspojave su opisane i koprivnjača (urtikarija), svrbež. Zatim tu su bol u mišićima (mijalgija) i bol u zglobovima (artralgija). Uobičajene nuspojave su bol i otok na mjestu davanja vakcine te prolazna groznica.

Kao potencijalni neželjeni efekti ove vakcine opisani su i brahijalni neuritis ili Guillain-Barré sindrom. Ove pojave nisu bile prijavljivane direktno pri upotrebi IMOVAX DT ADULT vakcine, nego prilikom upotrebe vakcina koje sadrže jednu ili više komponeneti kao i ova vakcina.

Ova vakcina (cjepivo) je sigurna i dugo se koristi.

U čemu je razlika između DiTePer vakcine i dT/DT vakcine?

DiTePer vakcina, kako često čujemo da se naziva, vakcina je protiv difterije, tetanusa i velikog kašlja (pertusisa). Danas se daje kao DTaP vakcina u sklopu Pentaxim, Tetraxim i Hexacima vakcina, što znači da je komponenta protiv pertusisa acelularna. DT/dT vakcine uopšte ne sadrže komponentu protiv velikog kašlja, služe kao booster protiv difterije i naročito tetanusa u odrasloj dobi, i uopšte dobi iznad 5 godina ( kod nas se s 5 godina daje četverovalentna vakcina DTaP-IPV).

Tekst napisala Jelena Kalinić, MA, biolog, naučni novinar i bloger Društvo za promociju “Prirodnih nauka “Nauka i svijet”, dobitnica EurekaAlert (AAAS) Felowship 2020. za naučne novinare. Foto: Amer Kapetanović

O nama: Društvo “Nauka i svijet” je osnovano 2017. godine, a bavi se promocijom prirodnih nauka, borbom protiv dezinformacija u sferi nauke, protiv pseudonauke i za bolje obrazovanje u STEM oblasti.