Još jedna od stvari koje kruže internetom o vakcinama protiv COVID-19, a koja potiče nepovjerenje i strah među građanima jesu i tvdnje da spike protein (protein šiljka) iz vakcina može oštetiti unutrašnje organe. Istina je da postoje neke studije koje su pokazale ovakvo dejstvo ovog proteina, ali su tu naučnici koristili koncentracije ovog proteina koje su daleko veće nego u vakcinama. 

Šta radi protein šiljka u vakcinama?

Podsjetimo se da je Spike protein protein koji virusu SARS-CoV-2 omogućava ulazak u naše stanice. S te strane, spike u suštini nije toksin, ono što jeste toksično su virusne čestice koje se repliciraju u stanicama i izazivaju niz upalnih procesa i oštećenja.

Same mRNA (iRNK – informaciona ribonukleinska kiselina, na engleskom messenger RNA, pa otuda različitost u skraćenicama) vakcine poput Pfizer-BioNTech i Moderna su samo jedan novi način unošenja antigena, tvari koja potiče reakciju našeg imunološkog sistema.

Vakcine prve i druge generacije su donosile ili cijeli mrtav ili umrtvljen virus ili samo ključni protein virusa koji potiče imunološku reakciju. Sada, međutim, čak ni ne moramo unositi protein, nego tek genetičku poruku za targetirani protein, onaj koji najviše dolazi u dodir s površinom naših stanica i s kojim se naš organizam prvi susreće. To je u slučaju SARS-CoV-2 Spike protein – protein šiljka, kako ga obično prevodimo.

Nakon primanja vakcine, dio naših stanica u blizini mjesta uboda počet će stvarati protein šiljka iz genetičkog zapisa s mRNA – informacione RNK. Imunološki sustav prepoznaće nastali protein šiljka kao stranu tvar i stvoriće imunološki odgovor. Adenovirusne vakcine, poput AstraZeneca rade slično samo malo drugačije – one tu poruku nose u vektoru, adenovirusu, koji će potaknuti stvaranje tog istog proteina u stanicama i time imunološku reakciju.

Da li je protein šiljka (spike) toksičan i da li oštećuje organe?

Postavlja se pitanje može li prolazno stvaranje proteina Spike-šiljka štetiti ljudskom tijelu? Postoje tvrdnje kako i sam protein šiljka, a ne samo virus tokom infekcije, može djelovati negativno na endotel (tanki sloj ćelija u unutrašnjosti organa) krvnih žila, prolaziti krvno-moždanu barijeru te negativno utjecati na imunološki sustav. Za Glas Amerike ove tvrdnje analizira dr. sc. Stribor Marković, mag. pharm.

Prema radu objavljenom u aprilu 2021. u Circulation Research genetički modificirani virus koji nosi protein šiljka, poticanjem stvaranja proteina šiljka, može oštetiti endotelne stanice. „Takav sustav ‘tjera’ stanice na veliku količinu proteina i autori nisu dokazali isti efekt dodavanjem čistog, pročišćenog proteina šiljka, koje bismo doveli u vezu s razinama proteina šiljka nakon cijepljenja mRNA cjepivom”, osvrće se na spomenuti rad dr. Marković.

U jednom drugom radu, objavljenom u Blood u oktobru 2020. godine, naučnici su koristili pročišćeni protein kako bi dokazali utjecaj na komplement, sistem proteina koji služi u imunološkoj odbrani,ali može i potaknuti upalni proces. Time se, prema mišljenju te grupenaučnika, mogu objasniti uzroci oštećenja organa tokom infekcije SARS-COV-2 virusa.

Međutim, treba biti oprezan prilikom tumačenja ovakvih radova, jer se rezultati ovih radova nisu dobili pri uslovim prirodne infekcije, nego su ispitivane mogućnosti in vitro, u petrijevki i to pod veoma velikim koncentracijama proteina šiljka

Pogledajmo koje su koncentracije koristili: 2.5, 5,10 i 20 mikrograma po mililitru. Statistički značajna aktivacija komplementa javila se pri najvišoj koncentraciji proteina šiljka od 20 mikrograma po mililitru”, objašnjava metodologiju potonjeg rada Marković i nastavlja: „Pogledajmo sada koliko realno iznose koncentracije proteina u krvi nakon primanja mRNA cjepiva tvrtke Moderna prema radu u Clin Infect Dis. 2021 May 20. Istraživači su mjerili proteine ultra-osjetljivom tehnikom i u dijelu zdravih dobrovoljaca prosječno su našli razinu od 62 pikograma po mililitru nakon prve doze. Nakon druge doze, očekivano, nije pronađeno prisustvo proteina šiljka jer su već nastala antitutijela eliminirala sam protein”.

Rad koji spominje Marković je objavljen u časopisu Clinical Infectious Diseases

Ovdje Marković koristi poređene s koncentracijama proteina šiljka koji nastaje nakon vakcinacije Moderna vakcinom vrlo ilustrativno, jer je u ovoj vakcini doza aktivne tvari, odnosno RNK koja kodira protein šiljka preko 3 puta veća nego u Pfizer-Biontech vakcini. U Moderni RNK ima 100 mikrograma, a u Pfizer 30 mikrograma, što će reći da je nakon vakcinacije Pfizer vakcinom koncentracija proizvedenog proteina još manja.

Usporedimo li taj rezultat s citiranim radom aktivacije komplementa, treba opaziti kako su u studiji komplementa korištene koncentracije koje su 322 580 puta veće od prosječne koncentracije u krvi”, naglašava Marković. Drugim riječima, ovaj naučni rad jeste pokazao da može doći do oštećenja endotela usljed proteina šiljka, ali je taj rezultat dobijen pod neprirodnim okolnostima, koje ne oponašaju prirodnu infekciju, a još manje vakcinaciju. Vakcinacija je zapravo bolje kontrolisan, tačno doziran način način unošenja umjerene količine aktivne tvari koja pobuđuju imunološki odgovor i „podučava“ odbranu organizma o patogenu.

Veće koncentracije nego u vakcini

Postoji i studija iz American Journal of Physiology-Lung Cellular and Molecular Physiology gdje su naučnici izazvali oštećenje pluća direktnim unošenjem proteina šiljka kroz dušnik. No, u tom radu, naglašava dr. Marković, naučnici su koristili nadrealno velike količine od čak 400 mikrograma po kilogramu proteina.

U istom su radu autori dizajnirali studiju in vitro oštećenje ljudskih plućnih stanica. Koristili su koncentracije S1 podjedinice proteina šiljka u koncetracijama od 10-50 nanomola po litri”, objašnjava Marković. „Preračunajmo to u mikrograme po mililitru: molekularna masa S1 iznosi 76500, pa je najniža koncentracija 765 000 nanograma po litri odnosno 765 mikrograma po litri odnosno 0.765 mikrograma po mililitru. To je još uvijek 12 338 puta više od razine detektirane u krvi”, zaključuje on.

Sljedeća studija koja se koristi kako bi se dokazalo da bi protein šiljka mogao izazvati oštećenja se također mora posmatrati u odnosu na kontekst i metodu studije. To je studija koja govori o prolasku proteina šiljka kroz krvno moždanu barijeru, objavljena u Nature Neuroscience.

Autori su obilježili protein šiljka radioaktivnim jodom i u miša ubrizgali 2.5 nanograma proteina što je oko 100 nanograma po kilogramu i zabilježili prolazak kroz krvno moždanu barijeru. Jedan od mogućih problema je to što nije korišten protein šiljka koji je kodiran uvakcinama: autori su koristili modificirani protein s tzv. his-oznakama gdje je na osnovni protein dodano je šest histidina. Takva modifikacija se koristi zbog lakšeg pročišćavanja i ne znamo koliko je to moglo utjecati na rezultat. Sami autori jasno govore kako ne mogu biti sigurni da li je došlo do ulaska cijelog proteina ili je došlo do cijepanja radioaktivnog joda u samom mozgu”, kaže Marković.

Nije jasno niti zašto protein-receptor za koji se veže protein šiljka, ACE2, nije zaustavio ulazak u mozak kao što bi bilo očekivano, već je paradoksalno povećao ulazak, što autori pokušavaju objasniti teoretski”, govori o nejasnoćama ovog rada Marković i dodaje: „No, prije svega, autori su odradili studiju kroz aspekt kinetike, ali nisu pokazali koliko primjena takvih doza proteina šiljka ičime utječe na sam mozak i koliko je to različito od ponašanja samog virusa”.

Zaključak

Sve ovo znači kako su opažene razine slobodnog proteina šiljka-spike u krvi dobrovoljaca nakon prve doze mRNA je vrlo male i znatno su manje od koncentracija korištenim u modelima oštećenja pluća i aktivacije imunološkog sustava. Opaženi mogući prolazak proteina šiljka kroz krvno-moždanu barijeru nije povezan s ikakvim jasnim negativnim učinkom.

Drugim riječima, ovi radovi na koje se pozivaju oni koji tvrde da je protein šiljka iz vakcina toksičan, pokazuju neke fenomene do kojih pri onim količinama spike proteina koja se nalaze u dozi vakcine ne bi došlo. Čak su postojali slučajevi da osobe greškom prime 5 ili čak 6 puta veću količinu vakcina, pa takvi efekti nisu opaženi.

Kako je došlo do širenja ovakvih pogrešnih tumačenja i panike vezane za COVID-19 vakcine?

Jedan od glavnih izvora panike i dezinformacija o tome kako protein šiljka/spike iz vakcina cirkuliše tijelom i izaziva oštećenja organa je video koji prikazuje dermopatologa Ryana Colea koji to tvrdi. Cole je već poznat po nekim izjavama protiv vakcina, a sam video je snimljen je tokom Samita organizacije American Frontline Doctors, AFLD), okupljanja održanog u Teksasu 27. jula 2021.

Cole ovdje čak citira spomenuti rad iz Clinical Infectious Diseases kako bi podržao svoj argument, rekavši da postoji studija s Harvarda na 13 bolničarki su pokazali da on protein šiljka cirkuliše najmanje dvije nedelje. Međutim, jedan od autora te studije studije, David Walt rekao je za AFP da je cilj istraživanja bio da se prikupe naučni podaci o cirkulaciji antigena, proteina šiljka specifičnih za virus SARS-CoV-2 koji dozvoljava pravljenje antitela te da je rad pokazao kako vakcina (Moderna u slučaju rada) radi kako je planirano, opovrgnuvši time Colea.

Samo veoma visoka koncentracija spike proteina može prouzrokovati štetu u tijelu, ali to nije slučaj nakon vakcinacij”, rekao je u izjavi AFP-u profesor virusne imunobiologije na Univerzitetu Zurich u Švicarskoj Christian Münz.

Prema FactCheck.org, Coleove tvrdnje o tome kako COVID-19 vakcine nisu bezbjedne – nisu osnovane. FactCheck.org također raskinkava još nekoliko dezinformacija koje je Ryan Cole iznio u spornom videu, primjerice to da je antiparazitik ivermektin terapija pri COVID-19.

Treba nadalje naglasiti da je Ryan Cole u sukobu intresa kada govori o štetnosti vakcina jer je on vlasnik privatne laboratorije koja vrši testiranje na COVID-19, odnosno, zarađuje na pandemiji.

Hrvatski fact-checking portal Faktograf navodi i kako Cole pripada ideološkoj desnici, koja promiče antinaučne stavove te također Faktograf daje link na TikTok kanal (američke naučnice dr. Tracy Ruscetti, koja posjeduje doktorat iz oblasti mikrobiologije i imunologije, koja raskrinkava Coleove tvrdnje.

Insider u tekstu “How a rogue doctor who called the vaccine ‘needle rape’ was made an Idaho public-health official in its worst COVID crisis yet” iznosi još stvari o tome kako su Coleove tvrdnje opasne.

Ovaj tekst je preuzet s Glas Amerike, gdje je objavljen u septembru 2021.