Vakcina PENTAXIM ®, proizvođača Sanofi Pasteur S.A. Francuska, jeste vakcina protiv difterije, tetanusa, velikog kašlja-pertusisa (acelularna komponentna), dječije paralize (inaktivisana) i vakcina protiv Haemophilusa influenze tip b (konjugovana, adsorbovana). Dakle, radi se o vrlo kompleksnoj vakcini koja kombinuje tri tipa vakcina – acelularnu, inaktivisanu virusnu i konjugovanu i sadrži zapravo 5 vakcina ( 5 u 1 vakcina). Namijenjena je vakcinaciji djece u dobi od dva mjeseca.
Daje se i u FBiH i u Republici Srpskoj.
Primovakcinacija (početna serija) ovom vakcinom vrši se u tri doze (pogledati kalendare vakcinacije).
Vakcina se daje injekcijom u mišić natkoljenice (kod odojčadi) ili u deltoidni mišić nadlaktice (rame) kod starije djece.
Petovalentna vakcina može se davati istovremeno i s drugim vakcinama – na primjer, s vakcinom protiv hepatitisa B, ili s vakcinom protiv malih boginja, zaušaka i rubele – ali na drugo injekciono mjesto, tj. u mišić druge ruke ili noge. U nekim državama, poput Hrvatske u primjeni su i šestovalentne vakcine. One u svom sastavu imaju i antigene hepatitisa B, pa pružaju zaštitu i od te bolesti, smanjujući tako broj injekcija (uboda) koje dijete treba primiti te su praktičnije.
Ako Vaše dijete nije redovno vakcinisano ovom vakcinom, obratite se pedijatru kako bi primilo nedostajuću dozu vakcine.
Još o ovoj vakcini: Pentaxim vakcina – petovalentna vakcina: zašto je važno primiti sve tri doze i revakcinu?
Sastav vakcine
Aktivne tvari
U jednoj dozi (0.5ml) ima:
Toksoid difterije
Toksoid- Bordetella pertussis
Filamentozni hemaglutinin(FHA) Bordetella pertussis
Inaktivisani virus poliomijelitisa tip 1 (Mahoney)
Inaktivisani virus poliomijelitisa tip 2 (MEF-1 )
Inaktivisani virus poliomijelitisa tip 3 (Saukett)
Polisaharid Haemophilus influenzae tip b
Pomoćne tvari:
Saharoza, trometamol, aluminijum-hidroksid – hidridrani, medijum 199 (mješavina aminokiselina, 10 x C bez fenol crvenog), formaldehid, fenoksietanol, etanol – bezvodni, voda za injekcije (fiziološki rastvor).
Medijum 199 medijum je kompleksna mješavina aminokiselina, mineralnih soli, vitamina i drugih sastojaka (kao što je glukoza) razblažena u vodi za injekcije.
Vakcina može sadržavati neke antibiotike u tragovima (neomicin, streptomicin, polimiksin B).
Način administracije:
Pentaxim (DTaP-IPV-HiB) se daje intramuskularno, a preporučeno mesto aplikacije je antero-lateralna strana butine (srednja trećina).
Kontraindikacije za primanje Pentaxim vakcine:
-ukoliko je osoba alergična na neki od sastojaka vakcine, na neke reziduume iz proizvodnog procesa (glutaraldehid, neomicin, streptomicin i polimiksin B) koji mogu biti prisutni u tragovima, ali čak nisu detektabilni (jako ih je teško detektovati), na vakcinu protiv velikog kašlja (pertusis), ukoliko je osoba imala alergijske reakcije posle davanja vakcina koja sadrži iste supstance,
– ukoliko osoba pati od progresivne encefalopatije (cerebralne lezije),
-ukoliko je osoba imala encefalopatiju (cerebralne lezije) tokom 7 dana od prethodne doze vakcine protiv velikog kašlja;
-ukoliko osoba ima groznicu ili akutnu bolest, vakcinacija mora biti odložena do ozdravljenja.
Stanja, kao što su npr. evolutivne bolesti centralnog nervnog sistema (nekontrolisana epilepsija, infantilni spazmi i progresivna encefalopatija)− kontraindikacija su za vakcinu protiv velikog kašlja, koja je komponenta vakcine Pentaxim (prema Kontraindikacije za vakcinaciju, Javna ustanova Dom zdravlja KS).
Na šta još treba obratiti pažnju pri davanju Pentaxim vakcine:
-ukoliko osoba ima neku vrstu poremećaja krvi (trombocitopenija ili problem zgrušavanja krvi), pošto postoji rizik od krvarenja tokom intramuskularne primjene – ovo inače važi za sve vakcine jer se pri vakcinaciji ipak pravi mala ranica.
Febrilne konvulzije
– ukoliko je osoba već imala febrilne konvulzije (epileptični napadi praćeni povišenom telesnom temperaturom), koje nisu povezane sa primjenom prethodne doze vakcine;
– pojava temperature ≥ 40˚C u okviru 48 sati nakon vakcinacije, a koja nije izazvana drugim uzročnikom koji se može identifikovati.
Ponašanje i reakcije
-kolaps ili stanje slično šoku sa hipotonično – hiporesponsivnom epizodom (pad energije) u okviru 48 sati od vakcinacije.
-produžen, neutješan plač koji traje više od 3 sata, u okviru 48 sati nakon vakcinacije.
-konvulzije (epileptični napadi) sa ili bez groznice u okviru 3 dana od vakcinacije.
– ukoliko se javio Guillain-Barré sindrom (neuobičajena osetljivost, paraliza) ili brahijalni neuritis (paraliza, difuzni bol u nadlaktici i ramenu), posle prethodne doze vakcine koja sadrži tetanusni toksoid (vakcina protiv tetanusa), odluka o davanju vakcina koje sadrže tetanusni toksoid mora biti procenjena od strane ljekara koji vodi dijete
-ukoliko je osoba imala edematozne reakcije (oticanje) donjih ekstremiteta nakon injekcije vakcine koja sadrži Haemophilus influenzae tip b komponentu, dve vakcine, ovu vakcinu treba primjeniti na dva različita injekciona mjesta,
– ukoliko osoba prima terapiju koja suprimira imuni sistem, ili osoba ima imunodeficijenciju: u ovim slučajevima imuni odgovor na vakcinu može biti oslabljen. Tada se preporučuje da se sačeka okončanje terapije ili bolesti prije vakcinacije. Međutim, vakcinacija osoba sa hroničnom imunodeficijencijom, kao što je HIV infekcija, se preporučuje, bez obzira na to što imuni odgovor može biti umanjen.
Ozbiljne reakcije na ovu vakcinu su veoma, veoma rijetke
Znamo da vas ove neke spomenute reakcije plaše, ali su one veoma rijetke. Na uputstvu za ovu vakcinu su detaljno navedene. Ponekad se kao reakcije na vakcinu prijavljuju i stvari za koje se ne može dokazati da su povezane sa vakcinom, niti se može dokazati da nisu povezane sa vakcinom i onda se moraju ipak navesti.
Neželjena dejstva, nuspojave vakcinacije DTaP-IPV-HiB Pentaxim
Znamo da ćete često čuti kako „ne bi trebalo biti reakcija“, ali već sam ubod igle imože izazvati lokalno crvenilo i otok. Same moguće reakcije variraju prema učestalosti i tako se i dijele. Ovo je pregled neželjenih dejstava, reakcija, nuspojava nakon davanje ove vakcine.
Veoma česta neželjena dejstva (1 od 10 osoba koje prime vakcinu Pentaxim)
-gubitak apetita, nervoza, razdražljivost, neuobičajen plač, pospanost, povraćanje, crvenilo na mjestu primjene (eritem), temperatura 38°C ili veća, otok na mestu primjene (edem), bol na mjestu primjene
Česta neželjena dejstva (manje 1 u 10 osoba, ali više od 1 u 100 osoba)
proliv, otvrdnuće na mjestu injekcije, nesanica, poremećaji spavanja
Povremena neželjena dejstva (manje od 1 u 100 osoba koje prime vakcinu, ali više od 1 u 1000 osoba)
-crvenilo i otok (edem) veći od 5 cm na mestu injekcije, temperatura 39°C ili viša, neutješan i produžen plač ( duži od 3 sata).
Rijetka neželjena dejstva (manje od od 1 u 1000 osoba koje prime vakcinu, ali više od 1 u 10 000 osoba koje prime vakcinu)
-temperatura iznad 40° C, oticanje nogu i stopala (edematozna reakcija zahvata donje ekstremitete) sa modrom prebojenošću kože (cijanozom) ili crvenilom, potkožnim krvarenjem na malim površinama (purpura) koje se javljaja nekoliko sati nakon vakcinacije i povlači se spontano i bez posljedica. Oticanje može biti praćeno ozbiljnim plačem (vidjeti više u članku “Neutješni plač i vakcine: da li su povezani”).
Reakcije sa nepoznatom učestalošću (učestalost se ne može procijeniti jer su ove reakcije prijavljene veoma rijetko):
-konvulzije (epileptični napad) sa ili bez groznice, pad energije ili epizode kada osoba poblijedi ili zapada u stanje slično šoku (hipotoničnohiporesponsivne episode ), svrab (utrikaria), izražene reakcije na mjestu primjene (veće od 5 cm), uključujući otoke ekstremiteta (edem) koji se mogu proširiti od mesta primjene do susjednih zglobova, a javljaju se 24-72 sata nakon vakcinacije i mogu biti praćene crvenilom, osjećajem topline, osjetljivošću ili bolom na mestu primjene – povlače se spontano u periodu od 3-5 dana.
Ako dijete nije primilo Pentaxim, ovdje smo pisali o savjetima kako nadoknaditi ovu i neke druge vakcine.
Priredila i napisala: Jelena Kalinić, MA, biolog, naučni novinar i bloger Društvo za promociju prirodnih nauka “Nauka i svijet” -website-blog Quantum of Science. Posjeduje WHO infodemic manager certifikat i Health metrics Study design & Evidence based medicine trening. Dobitnica EurekaAlert (AAAS) Felowship 2020. za naučne novinare. Short -runner, drugo mjesto u izboru za European Science journalist of the year za 2022. godinu
Foto Amer Kapetanović
O nama: Društvo “Nauka i svijet” je osnovano 2017. godine, a bavi se promocijom prirodnih nauka, borbom protiv dezinformacija u sferi nauke, protiv pseudonauke i za bolje obrazovanje u STEM oblasti. Predsjednik je prof. dr. Nenad Tanović. Tekstove je moguće besplatno preuzimati uz navođenje izvora.
